Μακρυγιάννης, Ιωάννης (1797-1864) [Στιχουργός]. "Ο ήλιος εβασίλεψε"

  1. Έργο (αυτοτελές έργο)
  2. Μουσικές και τραγούδια
  3. Στιχούργημα επώνυμου δημιουργού
  4. Ελληνικά
  5. Επανάσταση του 1821 -- Δημοτικά τραγούδια
  6. Μακρυγιάννης, Ιωάννης (1797-1864)
  7. Τραγούδια σχετικά με την Επανάσταση του 1821
  8. Επαναστατική περίοδος | Πολιορκία της Ακρόπολης από τον Κιουταχή (16 Ιουλίου 1826 - 25 Μαΐου 1827)
  9. Γκούρας, Ιωάννης (1791-1826)
    • Τότε έκατζε ο Γκούρας και οι άλλοι και φάγαμεν ψωμί, τραγουδήσαμεν κ’ εγλεντήσαμεν.

      Με περικάλεσε ο Γκούρας κι ο Παπακώστας να τραγουδήσω. Ότ’ είχαμεν τόσον καιρόν

      οπού δεν είχαμεν τραγουδήσει, τόσον καιρόν, οπού μας έβαλαν οι ’διατελείς και ’γγιχτήκαμεν διά να κάνουν τους κακούς τους σκοπούς. Τραγουδούσα καλά. Τότε λέγω ένα τραγούδι:

      Ο ήλιος εβασίλεψε –Έλληνά μου, βασίλεψε– και το φεγγάρι εχάθη

      κι ο καθαρός Αυγερινός που πάει κοντά στην Πούλια

      τα τέσσερα κουβέντιαζαν και κρυφοκουβεντιάζουν.

      Γυρίζει ο ήλιος και τους λέει, γυρίζει και τους κρένει:

      Εψές οπού βασίλεψα πίσου από μια ραχούλα

      άκ’σα γυναίκεια κλάματα κι αντρών τα μοιργιολόγια

      γι’ αυτά τα ’ρωικά κορμιά στον κάμπο ξαπλωμένα

      και μες το αίμα το πολύ είν’ όλα βουτημένα.

      Για την πατρίδα πήγανε στον Άδη τα καημένα.

       Ο μαύρος ο Γκούρας αναστέναξε και μου λέγει:

      -Αδελφέ Μακρυγιάννη, σε καλό να το κάμει ο Θεός, άλλη φορά δεν τραγούδησες τόσο παραπονεμένα. Αυτό το τραγούδι σε καλό να μας βγει.

      -Είχα κέφι, του είπα, οπού δεν τραγουδήσαμεν τόσον καιρόν.

      [...]

      Ότι εις τα ορδιά πάντοτες γλεντούσαμε.

      (Μακρυγιάννης, Ιωάννης. 1972. Απομνημονεύματα. Επιμέλεια Τάσος Βουρνάς. Αθήνα: Τολίδης, σ. 241-242)

      Περιγραφή γλεντιού που έλαβε χώρα το βράδυ της 29ης Σεπτεμβρίου του 1826 στην ανάπαυλα της μάχης στην πολιορκούμενη από τον Κιουταχή Ακρόπολη της Αθήνας, όπως περιγράφεται στα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη. Λίγες ώρες αργότερα σκοτώθηκε ο ένας εκ των μνημονευόμενων συντρόφων και συνδαιτυμόνων του Μακρυγιάννη, ο Γιάννης Γκούρας.

    • Ο ήλιος εβασίλεψε –Έλληνά μου, βασίλεψε– και το φεγγάρι εχάθη

      κι ο καθαρός Αυγερινός που πάει κοντά στην Πούλια

      τα τέσσερα κουβέντιαζαν και κρυφοκουβεντιάζουν.

      Γυρίζει ο ήλιος και τους λέει, γυρίζει και τους κρένει:

      Εψές οπού βασίλεψα πίσου από μια ραχούλα

      άκ’σα γυναίκεια κλάματα κι αντρών τα μοιργιολόγια

      γι’ αυτά τα ’ρωικά κορμιά στον κάμπο ξαπλωμένα

      και μες το αίμα το πολύ είν’ όλα βουτημένα.

      Για την πατρίδα πήγανε στον Άδη τα καημένα.

       

    • Αρχειακή ηχογράφηση του ποιητικού κειμένου ερμηνεύεται ως καθιστικό, από τους Λάμπρο Παπαθανασίου στο τραγούδι και τον Πέτρο Αθανασόπουλο-Καλύβα στον ταμπουρά στην επετειακή εκπομπή της ΕΡΤ «Μουσική Μνήμη του ’21»για τα 150 χρόνια από την Επανάσταση ( 25/3/1976). Επιμέλεια και παρουσίαση Δόμνα Σαμίου.

    • Νεότερη εκτελέση: Χρήστος Τσιαμούλης (Στίχοι Γιάννης Μακρυγιάννης, μουσική σύνθεση Τσιαμούλης Χρήστος)

    • Νεότερη εκτέλεση: Νίκος Ξυλούρης (Στίχοι Γιάννης Μακρυγιάννης, μουσική σύνθεση Λεοντής Χρήστος)

  10. Μακρυγιάννης, Ιωάννης (1797-1864) [Συγγραφέας]. Απομνημονεύματα